Kadınlarda Stres tip idrar kaçırma

Gülmek, öksürmek, hapşırmak, adım atmak gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda istemsiz idrar kaçırma durumuna stres tip idrar kaçırma denilmektedir.

Bu durumun oluşmasında en sık neden leğen (pelvik) kemiklerinin tabanını saran kasların zayıflamasıdır. Kaslar güçlü olduğunda mesane çıkımındaki idrar yolunu (üretrayı) kuvvetle alttan kuvvetle destekler ve üretranın hareket etmesini engeller ve kapanmasına yardımcı olarak idrar kaçırmayı önler. Kasların zayıflamasına en sık nedenler gebeliğe ve doğumlara bağlı kas, sinir ve dokularda oluşan hasar (özellikle kilolu bebek doğumu ve zorlu doğumlar), kilo alımı, kabızlık, rahim alınması gibi pelvik cerrahiler ve menapozdan kaynaklanan fiziksel değişimlerdir. Bu taban kasları dışında istemsiz idrar kaçırma nedeni, mesanenin çıkışındaki, idrar yapmayı kontrol eden kasların (sfinkter) zayıflığıdır. Bu kaslar mesane dolarken idrar yolunu kapalı tutar, idrar zamanı gelince gevşeyerek idrar yapılmasını sağlar. Bu kaslar zayıf olunca görevlerini yapamadıkları için karın içi basıncı arttığında idrar kaçırılır.

Orta ve ileri yaştaki bayanlarda idrar kaçırma sıklığı %30 - %60 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bu hastaların yaklaşık %40’ında stres tip idrar kaçırma mevcuttur.

Teşhis:

Hastalardan sıvı tüketimi, işeme sıklığını ve kaç ped kullandığını öğrenmek için işeme günlüğüne bakılır. Üriner enfeksiyon açısından idrar tahliline bakılır.

Fizik muayene ise, hasta hafif idrara sıkışıkken, jinekolojik masada yapılır. Mesane sarkması (sistosel), rahim sarkması (uterin prolapsus) ve rektum sarkması (rektosel) açısından değerlendirilir. Öksürterek veya ıkındırarak stres testi yapılır ve üretra mobilitesine bakılır.

Sadece stres tip idrar kaçırması olanlarda ürodinami gerekli değildir. Beraberinde sıkışma tipi (urge) idrar kaçırma, nöropatik mesane olasılığı, geçirilmiş bel cerrahileri ve pelvik cerrahiler, idrar yapmada güçlük ve mesanede artık idrar kalması durumunda ürodinami istenebilir.

Tedavi :

Stres tip idrar kaçıranlarda pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik Kegel egzersizleri öğretilir. Bu egzersizlere ek olarak mesane fonksiyonunu etkileyebilecek bazı hayat tarzı değişiklikleri önerilir, mesane eğitimi sağlanmaya çalışılır.Stres tip idrar kaçırmada pelvik taban egzersizi ile beraber kullanılan ilaç duloksetindir. Ülkemizde ve Avrupa ülkelerinde de onaylı olup, üretral kapanma basıncını arttırarak etki gösteririr. Yapılan çalışmalarda tek başına etkin olmadığı, pelvik taban egzersizi ile beraber kullanılması önerilmektedir. Karın ağrısı, bulantı gibi yan etkilerinden dolayı hastaların ilk bir yıl içinde ilacı bırakma oranı %56 civarındadır. Ayrıca tedavide lokal östrojenlerde kullanılmaktadır.

Cerrahi olarak en sık uygulanan ameliyatlar ise orta üretranın askıya alındığı cerrahilerdir. Bu cerrahiler ise Gergisiz vajinal teyp (Tension-free vaginal tape-TVT) ve Trans-obturator teyp (TOT) dir. Bu ameliyatlardan sonra hastalar ertesi gün taburcu edilebilir.

Bu cerrahiler sonrası idrar kaçırması devam eden, kullanılan teypin erezyonu durumunda ve ürodinamide sfinkter yetersizliği durumunda pubovaginal sling cerrahileri uygulanmaktadır. Bunun dışında daha az invaziv olan mesane boynu veya üretra dolgu maddesi Bulkamid’de kullanılmaktadır. Bu kalıcı dolgu maddesi sistoskop eşliğinde mesane boynuna 4 noktadan enjeksyon yapılmaktadır ve hasta aynı gün taburcu olabilmektedir.

Resim: Transobturator Teyp’in görünüm şekli

Resim: Bulkamid İllüstrasyonu